Inktpotten en inktstellen

Een verzameling van Ab van Wijhe (1929)

Door mijn functie als salesmanager bij de Scandinavische luchtvaart maatschappij SAS was ik in staat om samen met mijn vrouw verre reizen te maken. Zoals zo veel mensen wilden wij ook een aandenken aan het bezochte land mee naar huis nemen, maar wij hielden niet van de gebruikelijke souvenirs en kochten meestal een voor dat land typisch gebruiksvoorwerp.

In 1964 waren wij in Japan. Wij liepen wat rond in Kyoto en kwamen langs een soort antiek winkeltje. Wij naar binnen en werden ontvangen door een wat oudere heer die helaas alleen Japans kon spreken en verstaan. Wij gebaarden dat wij wat rond wilden kijken en hij gaf een goedkeurend knikje. Ik zag een vreemd voorwerp en gebaarde om uitleg. Het was een lange steel met aan het uiteinde een soort rond doosje. De man pakte het stak de steel tussen zijn riem, zodanig dat het doosje aan de bovenkant zat. Hij trok het weer tussen zijn riem vandaan, deed het doosje open, waardoor de ruimte van de steel vrijkwam. Die steel bleek hol te zijn en verborg een kwastje. In het doosje dat uiteindelijk een potje was zat een soort zwart kussentje. Hij bewoog een paar maal de kwast over het kussentje, ging voor een langwerpige banier staan met daarop een aantal Japanse tekens en ging met de kwast over de tekens. Na deze voorstelling stak hij de kwast weer in de steel, klapte het potje dicht en stak het geheel weer tussen zijn riem.

Ik vertel dit zo uitgebreid om weer te geven dat zijn voorstelling volkomen duidelijk was. Het voor ons vreemde voorwerp bleek een Japans reis inktpotje, het kussentje behoorde gedrenkt te worden in de Oost Indische inkt.
We waren beide enthousiast en aangezien de prijs meeviel kochten wij dit souvenir, als zijnde iets speciaals van het land.


Een paar jaar later waren wij op Kreta in Griekenland. Wederom kwamen wij bij een soort antiekzaak en daar zagen wij een voorwerp liggen, dat alhoewel heel anders toch leek op het Japanse inktpotje. Het was een verzilverd exemplaar met in de steel een ruimte voor een pen houder. U begrijpt het al - ook dat werd gekocht en onbedoeld werd ik opslag een verzamelaar, want daarna keken wij eerst of we een inktpotje te koop zagen.

De familie kreeg lucht van mijn nieuwe hobby. Mijn tante (zuster van mijn vader) had nog de schrijfkist van mijn grootvader uit de tijd rond 1900. Als men het opendeed leek het op een kleine lessenaar met ruimte voor het briefpapier, een potje zwarte inkt en een potje rode inkt en een vakje voor de penhouders. Maar omdat ik ook nog genealogie als hobby heb en mijn stamvader (± 1670) en drie volgende generaties tinnegieters waren in Deventer vond ik het wel gepast om ook op zoek te gaan naar tinnen inktpotten uit die tijd (1700 - 1800). Ik heb een aantal zeer fraaie exemplaren kunnen bemachtigen, helaas geen met het tinmerk van een van mijn voorvaders.

Ik besefte ook dat mijn kleinkinderen en nu ook mijn achterkleinkinderen geen flauw idee hebben hoe wij vroeger schreven, dus met (kroontjes)pen en inkt en dat men daarvoor zand gebruikte om de inkt te drogen. In mijn collectie zit dus ook een aantal inktflessen die op school werden gebruikt om de inktpotten, die in de banken zaten verwerkt, bij te vullen. Op deze manier is mijn collectie dus ook een brokje historie. Alhoewel ik het niet nuttig vind om het aantal inktpotten en inktstellen te tellen, schat ik dat ik ongeveer een twee honderd exemplaren heb.

De gegoede burgers hadden natuurlijk bijzondere inktpotten, hetgeen uitgroeide tot inktstellen, soms kompleet met bijbehorend vloeiblok en asbak. De welgestelde dames hadden ook hier de reisinktpotjes, soms mooi versierd met kralen of dergelijke. Maar er is een reisinktpot die er uitspringt. Het is een langwerpig doosje van slangenleer, in het doosje plaats voor de penhouder en een klein inktpotje. Het bijzondere van dit exemplaar is dat het werd opgestuurd uit het toenmalige Perzië, de postzegels werden er gewoon opgeplakt touwtje met naam en adres en versturen maar. Het poststempel is van de plaats Teheran, gedateerd 1924.

Zoals ik elke verzameling zitten er een aantal exemplaren bij die er vreselijk kitscherig uit zien. Maar bij een verzamelaar gaat het meestal om de diversiteit en niet om mooi of lelijk. Ik kreeg een aanbod van de website www.verzamelaars.net om mijn gehele verzameling inktpotten op die site te zetten, net zoals ik mijn beelden via de site van SEESLE op internet heb gepubliceerd:
www.abvanwijhe.seesle.nl. Ik heb dit aanbod met vreugde geaccepteerd. Via deze website kunt u contact opnemen over deze verzameling.


© www.moetjekijken.nl